عبارت لاتین cui prodest? به معنای «چه کسی منتفع می‌شود؟» است. زمانی که مستقیماً مشخص نیست کدام یک از گروه‌ها، نیروها یا خط‌مشی‌های سیاسی یا اجتماعی، از طرح‌ها، اقدامات و غیرهٔ خاصی حمایت می‌کنند، باید پرسید: «چه کسی منتفع می‌شود؟»
این مهم نیست که چه کسی مستقیماً از سیاست خاصی حمایت می‌کند، زیرا در سیستم اصیل سرمایه‌داری کنونی، هر کیسه‌پولی همواره توان این را دارد که هر تعداد وکیل، نویسنده و حتّیٰ نمایندهٔ مجلس، استاد، کشیش و امثالهم را برای دفاع از هر عقیده‌ای «استخدام کند»، بخرد یا به خدمت بگیرد. ما در عصر تجارت زندگی می‌کنیم، عصری که بورژوازی هیچ ابایی از تجارتِ شرافت و وجدان ندارد. ساده‌لوحانی هم هستند که از روی حماقت یا بنا به عادت از دیدگاه‌های متداول در محافل بورژوازی دفاع می‌کنند.
بله، به‌واقع چنین است! در سیاست، اینکه چه کسی مستقیماً از دیدگاه‌های خاصی دفاع می‌کند، اهمیت چندانی ندارد. بلکه مهم این است که این دیدگاه‌ها، طرح‌ها و اقدامات به نفع چه کسی است.
برای مثال، «اروپا»، یعنی دولت‌هایی که خود را «متمدن» می‌خوانند، اکنون درگیر یک رقابت تسلیحاتی جنون‌آمیز هستند. آن‌ها به هزاران روش و در هزاران نشریه و تریبون درباره میهن‌پرستی، فرهنگ، سرزمین بومی، صلح و پیشرفت داد-و-فریاد به پا می‌کنند – و همهٔ این‌ها برای توجیه هزینه‌های جدیدِ ده‌ها و صدها میلیون روبلیِ تأمین انواع سلاح‌های ویرانگر (از توپ و تفنگ گرفته تا نبردناوهای مختلف و غیره) است.
«خانم‌ها و آقایان»، آدم احساس می‌کند باید در مورد همهٔ این عباراتی که از دهان کسانی که موسوم به میهن‌پرستان هستند خارج می‌شود بگوید «به این عبارت‌پردازی‌ها اعتنایی نکنید، بهتر است ببینید به نفع کیست!»
چندی پیش، شرکت مشهور بریتانیایی آرمسترانگ ویت‌ورث و شرکا، ترازنامهٔ سالانهٔ خود را منتشر کرد. این شرکت عمدتاً به ساخت انواع مختلف تسلیحات مشغول است. سود نشان داده شده معادل ۸۸۷ هزار پوند، یعنی حدود ۸ میلیون روبل، و سود سهام اعلام شده ۱۲٫۵ درصد است. حدود ۹۰۰ هزار روبل هم به‌عنوان سرمایهٔ ذخیره و از این قبیل کنار گذاشته شد.
این است جایی که مبالغ میلیونی و میلیاردی چپاول شده از کارگران و دهقانان به آن سرازیر می‌شود. سود سهام ۱۲٫۵ درصدی به این معنی است که سرمایه در طول ۸ سال دو برابر می‌شود. و این در کنار انواع پاداش مدیران و غیره است. آرمسترانگ در بریتانیا، کروپ در آلمان، کروزو در فرانسه، کوکِریل در بلژیک – چه تعداد از این شرکت‌ها در کشورهای «متمدن» هستند؟ و چه مبالغی توسط بی‌شمار پیمانکار کسب می‌شود؟
این‌ها کسانی هستند که از برانگیختن شوونیسم، وراجی کردن درباره «میهن‌پرستی» (میهن‌پرستی ارابه‌های توپ)، دفاع از فرهنگ (با سلاح‌های مخرب فرهنگ) و غیره منتفع می‌شوند!